Kwestia praw autorskich do projektu graficznego jest wielokrotnie dyskutowana. Wynika to z działań klientów, którzy przyjmują, że kupując efekt pracy studia graficznego, przysługuje im pełnia praw z nim związanych. Rzeczywistość okazuje się jednak zupełnie inna. O tym, jakie prawa przysługują klientowi oraz studiu graficznemu do projektu, dowiesz się z niniejszego artykułu!
Proces stworzenia projektu graficznego to wielogodzinne i podzielone na etapy przedsięwzięcie. Składa się na nie research i analiza branży, w której działa klient. Konieczne jest uzyskanie także wszelkich informacji, stanowiących oczekiwania do projektu. Dopiero wtedy można przystąpić do pierwszych szkiców, z których zrodzi się skuteczny projekt graficzny. Osoby, które go wykonują, wykorzystują swoje umiejętności, a także wiedzę z wielu dziedzin. Dotyczy ona zasad projektowania graficznego, ale także marketingu oraz psychologii. Efekt takiego procesu powinien przecież budować wizerunek klienta i w pewnym stopniu napędzać sprzedaż. Tu właśnie bardzo często pojawia się rozdźwięk w zakresie praw autorskich. Wielu klientów twierdzi, że skoro zapłaciło za niego, to są jego właścicielami. Otóż nie. Dlatego też sytuacja wymaga wyjaśnienia.
Prawo autorskie – co to jest?
Zacznijmy od tego, czym w ogóle są prawa autorskie. W głównej mierze jest to zbiór przepisów, które wynikają ze stworzenia utworu oraz bycia jego autorem. Przysługują one od samego początku procesu twórczego. Tylko czym jest wspomniany utwór?
Żeby to uplastycznić, posłużymy się do tego przepisami prawa. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 2021 poz. 1062) mówi, że: „Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”.
Utworem w rozumieniu przytoczonych przepisów, są dzieła m.in. wykorzystujące znaki graficzne, a także plastyczne. Zatem również efekt pracy studia graficznego jest objęty prawem autorskim.
Prawo autorskie do projektu graficznego – komu przysługuje?
Rozstrzygnięcie kwestii praw autorskich w zakresie projektu graficznego nie jest możliwe bez wejścia w szczegóły tego zagadnienia oraz posłużenia się przykładem. Może nim być sytuacja zamówienia przez klienta logo i wykonania go przez studio. Bardzo często zlecający takie zadanie, jest przekonany, że po zapłaceniu za efekt pracy, staje się on jego własnością. Nie jest to błąd, istotne jest jeszcze to, komu przysługują osobiste prawa autorskie.
Owszem, klient staje się właścicielem przytaczanego jako przykład logo. Na podstawie umowy podpisanej ze studiem graficznym zyskuje on prawo autorskie do projektu, ale w zakresie majątkowym. Co to oznacza? Możliwe jest stosowanie projektu graficznego w rozmaitych miejscach, jego publikacja w internecie oraz materiałach drukowanych. Idąc dalej, klient może wykorzystywać logo na produktach, dzięki którym zarabia – to jeden z celów, przyświecających jego stworzeniu.
Jednak klientowi nie przysługują osobiste prawa autorskie związane ze stworzeniem utworu. Te są niezbywalne, o czym mówią przepisy. Jeśli więc studio graficzne tworzy logo, to automatycznie uzyskuje z tego tytułu prawa autorskie. Może więc dochodzić roszczeń, jeśli zostaną one w jakikolwiek sposób złamane. Zarabianie w tym przypadku nie jest możliwe – poza zapłatą wynikającą z podpisanej umowy o wykonanie utworu. Z drugiej jednak strony, studio graficzne może wykorzystywać projekt do opublikowania go w swoim portfolio. Co więcej, w przypadku niektórych zleceń możliwe jest także umieszczanie adnotacji o wykonawcy utwory – przykładem może być, chociażby strona internetowa.
Przeczytaj koniecznie: Co to jest brief i jakie elementy powinien zawierać?
Czy klient może modyfikować projekt graficzny?
Prawa autorskie osobiste do projektu graficznego jasno wskazują, że daleko idące modyfikacje utworu przez jego nabywcę, nie są możliwe. Te same przepisy dopuszczają jednak sytuację, kiedy zmiany mogą być „spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić”. Jeśli zatem klient będzie chciał dokonać jakichś modyfikacji, które zaburzą obecny stan projektu, to nie może tego zrobić.
Kiedy mimo wszystko, klient we własnym zakresie dokona zmian projektu graficznego, autorowi przysługują z tego tytułu roszczenia. Studio może domagać się zaniechania takich działań, usunięcia skutków naruszenia utworu, zadośćuczynienia bądź dokonania wpłaty określonej sumy pieniędzy na cele społeczne.
Podsumowanie
Prawo autorskie do projektu graficznego możemy zatem podzielić na dwa rodzaje: majątkowe oraz osobiste. Pierwsze z nich przysługuje klientowi na mocy podpisanej umowy z wykonawcą. Drugie zaś należy się autorowi i jest niezbywalne. To klient może publikować projekt w różnych miejscach, które służą jego działaniom komercyjnym. Z kolei studio graficzne ma możliwość umieszczania grafiki w swoim portfolio. Klient nie może także dokonywać modyfikacji projektu, ponieważ w ten sposób narusza prawo autorskie jego twórcy.
Jedna odpowiedź do “Prawo autorskie do projektu graficznego”